Zelfs de meest klimaatlievende politieke partijen van ons land gaan Maurits Groen lang niet ver genoeg. ‘We moeten onmiddellijk starten alle woningen energieneutraal maken, ook de bestaande bouw.’ Om het klimaat te redden én onze portemonnee: ‘Als het Nederlandse aardgas straks op is, moeten we Poetin gaan betalen om warm te blijven.’ VU-alumnus politicologie Maurits Groen, al jaren hoog genoteerd in de Duurzame Top 100, werkt aan een prachtig plan.
Waarom moeten we juist het energieneutraal maken van al onze huizen zo’n acute prioriteit geven? ‘We hebben zeven miljoen huizen in Nederland, die kosten energie en geld. Dat wordt erger als ons aardgas op is. Dan hebben we niet meer de jaarlijkse 14 miljard inkomsten daarvan, maar gaan we 14 miljard betalen. Aan Poetin! Die door zijn olie- en gasbezit hoog van de toren kan blazen en op het wereldtoneel partijen ondersteunt die grote stromen vluchtelingen teweeg brengen. En tegen die vluchtelingen doen wij dan weer naar. We financieren onze eigen ondergang.’
‘Twee Nederlandse studenten hebben energie-opwekkende ramen uitgevonden. Ook dakpannen die zonne-energie vastleggen zijn er al. Een Nederlandse vinding, net als de apparaten waarmee nu in China zonnepanelen worden gemaakt. De kennis hebben we, en we barsten van het geld, maar we besteden het in het buitenland. Marjan Minnesma heeft met Urgenda zorgvuldig uitgerekend dat het kan: binnen vijftien jaar de hele bestaande bouw energieneutraal maken.’
‘De energiehypotheek vervangt de energierekening; als die is afbetaald is de energierekening nul’
Hoe kan dat lukken? ‘Ik ben aan het proberen pensioenfondsen, banken en verzekeraars bij elkaar aan tafel te krijgen. Die partijen moeten investeren in het bouwproject tegen een afgesproken rendement, bijvoorbeeld 10 procent. Dat geld moet terugbetaald worden uit energiehypotheken: aan elk pand hangt een energiehypotheek, die inhoudt dat de bewoner na de verbouwing een aantal ‘terugverdienjaren’ een vaste energierekening betaalt, die al wat lager kan liggen dan de oude, totdat de investeringen met rendement zijn terugbetaald en de energierekening vanaf dat moment nul is. Er zijn alleen nog onderhoudskosten en reservering voor vervanging. Tijdens die energie-aanpassingen, die per straat moeten plaatsvinden, kunnen de bewoners een week op betaalde vakantie. Zit allemaal in de energiehypotheek.’
Mensen kunnen tegenwerpen dat het geen zin heeft, omdat bijvoorbeeld in Engeland de huizen zo lek zijn als mandjes. Als zij het ook niet doen… ‘Dat argument maakt mij zó kwaad. Stel dat iemand zijn vrouw slaat, moet jij het dan ook gaan doen? Je doet toch gewoon wat goed is? Gelukkig dringt ook steeds meer het besef door dat een omslag naar duurzaamheid ook economische winst kan opleveren, bánen bijvoorbeeld, en tevredener klanten en werknemers.’
‘Bedrijven lopen lichtjaren voor op de overheid. Die gooit vooral zand in de machine’
Je kunt zo’n verplichte verbouwing toch niet regelen zonder de overheid? ‘Dat de overheid het nalaat de regie te pakken vind ik het op het criminele af, zeer verwijtbaar. De kosten om klimaatschade te herstellen zijn zó hoog. Afgelopen najaar weer 800 miljoen euro door regen- en hagelschade in Brabant. Dat wordt alleen maar erger.’
‘Het bedrijfsleven loopt lichtjaren voor op de overheid als het gaat om duurzaamheid. Lidl bijvoorbeeld, gebruikt maar half zoveel energie per vierkante meter supermarkt als de concurrentie. Het Nederlandse energiebeleid van de afgelopen dertig jaar: verwarring zaaien en zand in de machine strooien. Dat is de beste manier om bedrijven af te schrikken. Al 25 jaar is er een wet die voorschrijft dat je investeringen in energiebesparingen die binnen vijf jaar zijn terugverdiend, verplicht moet doen. Dat gaat dus over een rendement van 20 procent, ik teken ervoor. Maar die wet is nooit gehandhaafd. Ondertussen betalen grote bedrijven die veel energie verbruiken, een lager energietarief. De vervuiler betaalt? De vervuiler betaald, zul je bedoelen. Heel kort door de bocht, maar wel waar: door de Shell-lobby. Ik zie de overheid als een scheidsrechter die de spelregels toepast in het voordeel van de spelers die aan spelverruwing doen. Pas zeer recent begint daar ietsjes verbetering in te komen. Maar een werkelijk gevoel van urgentie en verantwoordelijkheid ontbreekt totaal.’
Hoe urgent is het nou precies? ‘Bij de huidige uitstoot zit er in 2031 zo veel CO2 in de lucht dat de opwarming onherroepelijk fataal wordt. Dan smelt de permafrost in Canada en in Rusland; dan stoten de enorme moerassen daaronder zulke gigantische hoeveelheden methaan uit dat het broeikaseffect met grote kracht omhoog schiet. Omdat de dreiging niet zo acuut is als een oorlog hier en nu, maakt slechts 2 procent van de Nederlanders zich er echt zorgen over. Toen er laatst een ijskap ter grootte van Noord-Brabant afbrak van Antarctica, hoorde je daar niemand over. Ik kan tot vanavond laat doorgaan jou dit soort feiten te vertellen.’
‘Dus binnen vijftien jaar moeten we de omwenteling voor elkaar hebben. Dat betekent dat 80 procent van alle kolen, olie en gas die nu al gevonden zijn en iemands eigendom zijn – Rusland en Shell bijvoorbeeld – niet gebruikt mogen worden. Dan zijn de aandelen van bedrijven zoals Shell dus 80 procent overgewaardeerd. Pensioenfondsen hebben daar hun geld in zitten. De economie stort totáál in elkaar. Hoogst urgent is daarom een ‘Deltaplan Energieneutraliteit’, met 2030 als deadline. De vereiste technologie en het geld zijn er . Nu de maatschappelijke en politieke wil nog. Anders wordt het letterlijk: na ons de zondvloed.’
Beeld boven artikel: pixabay.com/Skitterphoto
Lees hoe Maurits Groen gepakt werd door het duurzaamheidsideaal en hoe hij kampeerde op het dak van de VU – niet uit protest, maar uit woningnood – in mijn interview met Maurits Groen in VU Magazine.