Dat er voor onze kinderen geen huizen kunnen worden gebouwd door het stikstofslot, zal populisten worst wezen. Het stikstofslot komt hen goed uit, want de volkswoede hierover zorgt dat zij achterover kunnen blijven leunen. Zoals ze al decennialang doen. En er zijn meer populisten dan je misschien denkt.
Nu móéten ze wel, dacht ik toen de rechter in 2019 het Nederlandse stikstofbeleid omgooide. Nu er op veel plekken geen druppel stikstof meer bij mag, moet de politiek eindelijk aan de slag om de emmer leeg te gaan scheppen. De te grootschalige veeteelt, de hub-functie van Schiphol: nu gaan ze op de schop.
Bijna zes jaar, twee Remkes-rapporten, een niet goed doordachte en dus geflopte stikstofkaart en zo’n zeventig Haagse praatgroepen later is er feitelijk niets gebeurd. Behalve dat we overdag geen 130 meer mogen rijden op de snelweg. Er stoppen boeren, maar de veestapel neemt niet af. Er is geen plan om te stoppen met grote hoeveelheden graan en soja aan vee te voeren, voedsel dat die dieren voor het overgrote deel omzetten in broeikasgas en mest. Nou ja, zulke plannen zijn er wel, maar de politiek pakt ze niet op. Al decennialang niet.
Oprechte wanhoop in de ogen van redelijke mensen
Dus de stikstofemmer blijft vol en nu mag er van de rechter geen druppel meer bij in de buurt van natuurgebieden. Daarover zie ik oprechte wanhoop in de ogen van redelijke mensen. Ik sprak een wiskundedocent die witheet werd van wéér een nieuwsbericht over talloze bouwprojecten die onzeker zijn door het stikstofslot. Hij vond dat stikstofslot, en daarmee het hele gedoe over stikstof, de grootste onzin. Toen ik uitlegde waarom het slot er pas af kan als er eerst concreet zicht is op het leger maken van de volle emmer, bekeek hij de zaak anders.
Leuk om een bushokje kapot te trappen
Helaas komen de meeste mensen niet zo ver, en dat is allerminst hun eigen schuld. Ze worden die kant op gestuurd. Partijen als PVV en BBB cultiveren – geholpen door nihilistische anti-mainstream-media zoals Wynia’s week – voortdurend de woede over het verbod op druppels stikstof. Ondertussen laten ze in het midden hoe het zit met die volle emmer, laat staan dat ze met structurele oplossingen komen om hem te legen. Ik zie hen allemaal als vandalen die het leuk vinden om zomaar voor hun eigen plezier een bushokje kapot te trappen.
Is hun boosheid geveinsd?
Hun eigen boosheid over niet gebouwde huizen zou weleens geveinsd kunnen zijn. Kan het populisten werkelijk iets schelen dat er voor onze kinderen geen huizen kunnen worden gebouwd? Keer op keer blijkt immers: ze willen de welvaart niet eerlijker verdelen, de samenleving en de democratie niet gezonder maken en ze willen echte problemen niet grondig oplossen.
Door boosheid over verboden stikstofdruppels te cultiveren en de aandacht af te leiden van de emmer die leeg moet, valt minder op dat zij niets ondernemen tegen de volle emmer. Zoals ook de gecultiveerde boosheid over asielzoekers de echte problemen in kwetsbare wijken volgestouwd met uitgebuite arbeidsmigranten niet oplost.
Er zijn veel meer populisten
Bij populisten denken we vaak eerst aan bijvoorbeeld PVV en BBB. Maar vlak de zogenaamd nette, democratische partijen niet uit. Het landbouwministerie was de afgelopen decennia meestal in handen van het CDA. Het stikstofprobleem speelt sinds begin jaren tachtig van de vorige eeuw. Het CDA heeft het niet opgelost en staat ook nu niet vooraan met goede ideeën. Ook NSC roept veel harder om het opheffen van het stikstofslot dan om concrete oplossingen die de stikstof-emmer leger maken. Net als boerenorganisatie LTO en vele anderen.
Ook Carola Schouten vernielde meerdere bushokjes
Ik begrijp niet waarom er mensen zijn die expres bushokjes kapot slaan. Oud-landbouwminister Carola Schouten (ChristenUnie) hield in 2019 het aspect ‘eet minder vlees’ uit de milieu-campagne Iedereen doet wat. Dat zijn in mijn ogen meerdere vernielde bushokjes. Allemaal populisme: zogenaamd de kant van het volk kiezen, maar ondertussen in de hand werken dat het voor steeds grotere problemen komt te staan.
Laat dat slot er voorlopig maar stevig op…
Het stikstofslot werkt dus al zes jaar niet als drukmiddel om eindelijk ons stikstofprobleem op te lossen. Moeten we het daarom maar opheffen – als dat juridisch al zou kunnen? Ik vind van niet. We moeten zorgen dat de redelijke mensen die er wanhopig van werden, inzien wat de echte oorzaken en dus de echte oplossingen zijn. Integere journalisten en wetenschappers doen hun uiterste best, maar de politiek moet hier veel meer aan doen.
…Tot het er op een eerlijke manier af kan
Vertel het eerlijke, complete verhaal. Toon mensen de successen die er wel degelijk zijn en sta niet toe dat populisten ermee aan de haal gaan zoals nu gebeurt. Dan willen boeren en burgers zeker meewerken aan de oplossingen. En eenmaal op de goede weg kan vanzelf het stikstofslot eraf. Zo hoort het te gaan in een gezonde democratie.
Beeld: Pixabay/Frank Magdelyns
Rianne Lindhout is freelance wetenschapsredacteur met speciale belangstelling voor een gezonde en eerlijke samenleving, waarin we het nog lang kunnen volhouden met elkaar. Daarvoor moeten we een duurzame (letterlijk: lang vol te houden) aanpak omarmen. Lees meer op riannelindhout.nl/gezond-duurzaam-voedsel/.